Sâm Bố Chính đã có mặt ở Quảng Bình từ cách đây 300 năm. Nó còn được gọi là Sâm Tiến Vua vì được dâng lên vua như một sản vật. Đây một đặc sản có nhiều giá trị dinh dưỡng, được nhiều du khách mua làm quà tặng khi du lịch Quảng Bình.
Sâm Bố Chính – Cây thuốc quý
Sâm Bố Chính hay còn được gọi là: thổ hào sâm, sâm núi, sâm khu năm… có tên khoa học là Abelmoschus sagittifolius, thuộc họ cẩm quỳ.
Sâm này có mặt chủ yếu ở các tỉnh miền Trung từ Thanh Hóa đến Phú Yên. Ngoài ra còn tìm thấy ở các tỉnh miền núi phía Bắc: Sơn La, Hòa Bình… Sở dĩ có tên gọi Bố Chính vì cây sâm này được phát hiện và sử dụng làm dược liệu đầu tiên ở Châu Bố Chính (nay là huyện Bố Trạch, huyện Quảng Trạch).
Theo đông y, sâm có tác dụng chữa các bệnh như cảm cúm, rối loạn tiêu hóa, tinh thần bất an, cải thiện sức khỏe, tăng sức dẻo dai. Sâm có vị ngọt mát, tính bình, có chất nhầy rất tốt cho trẻ em gầy gò chậm lớn. Ngoài ra sâm còn giúp chữa sốt và ho dai dẳng, viêm họng, viêm phế quản, đau lưng, đau mình, hoa mắt, chóng mặt. Ngày dùng 10 – 20g dạng thuốc sắc, bột hoặc rượu uống.
Đặc biệt sâm có hàm lượng Omega cao. Sâm trị chứng mất ngủ rất tốt. Bạn chỉ cần thử 2 hộp Sâm là có thể ngủ ngon.
Giá trị của sâm đã được nghiên cứu và khẳng định từ lâu. Nhiều nhà khoa học đánh giá loài sâm này có các thành phần quý giá. Có thể nói giá trị loài sâm này tương đương với sâm của Hàn Quốc.
Sâm có rễ mập, to có hình nhân như củ nhân sâm. Ngoài phần củ, hoa và lá cây cũng được sử dụng như những vị thuốc.
Hoa Sâm Bố Chính có tác dụng gì
Loại sâm này là loại cây thân thảo giống như cây hoa mẫu đơn. Cây có chiều cao khoảng chừng 30 đến 50cm, hoa màu hồng đỏ. Cây phát triển mạnh vào mùa xuân, lụi tàn thân cây vào mùa đông. Và kết trái vào tầm tháng 6 đến tháng 8 hàng năm.
Hoa to, có đường kính tới 8cm, mọc đơn độc từ kẽ lá. Cuống hoa có chiều dài khoảng 5 – 8cm, có lông cứng, phồng lên ở đầu.
Đài hoa hình túi dài 12 – 14mm, có lông tua tủa và vài răng nhỏ. Đài hoa rách ra và rụng xuống để lộ hoa 5 cánh dài 5-6cm, rộng 3-4cm ở ngọn. Nhị hoa gắn liền dính vào với nhau, bao phấn phủ đến tận gốc
Hoa được sử dụng để làm trà dưỡng nhan hoặc làm thuốc. Ngoài ra hoa còn được đặc chế thành các sản phẩm dưỡng da giúp chị em phụ nữ làm đẹp.
Lá Sâm Bố Chính có tác dụng gì
Lá cây hình trái xoan, cuối phiến lá hình tim hoặc hình mũi tên nhưng đầu phiến lá không nhọn. Càng về phía ngọn, lá cây càng có kích thước nhỏ. Trên mặt lá có lông đơn.
Lá có màu xanh, hình trái xoan, trên mặt lá có nhiều lông tơ. Cuốn lá dày từ 3 – 4cm. Lá có bề ngang 3 – 4cm dài khoảng 5 – 6cm. Lá khi vò với nước sạch có nhiều nhớt. Lá cây cũng được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh.
Trà Sâm Bố Chính
Do có tác dụng bồi bổ cơ thể nên loại cây này được Đông Y liệt vào cây họ sâm. Ngoài chế biến ra các loại cao, sâm còn dùng ngâm rượu, chế biến các món ăn. Hện nay, hoa và lá cây còn được làm ra Trà Sâm Bố Chính.
Các thành phần của Trà sâm:
Loại 1: gồm 80% thân, lá và hoa sâm bố chính, 10% trà xanh, 5% cỏ ngọt, 5% hoa hèo.
Loại 2: Gồm 90% củ sâm bố chính sấy khô, 10% gừng khô.
Loại 3: có 100% là củ sâm bố chính, lá, hoa, thân, trái, hạt.
Cách pha chế Trà Sâm: Dùng 100ml nước sôi và 30g Trà sâm. 5 phút sau có thể dùng (có thể dùng trà kèm với đá lạnh).
Các công dụng chính của Trà sâm: Chống ung thư; An thần, dễ ngủ; Làm đẹp da, chống lão hóa; Thanh lọc cơ thể; Phục hồi sức khỏe, nhanh lành vết thương; Lưu thông máu, ngừa thiếu máu; Tốt cho hệ miễn dịch; Làm sáng mắt, trí nhớ tốt…
Cách trồng Sâm Bố Chính
Trồng sâm mang lại hiệu quả kinh tế cao. Sâm trồng khoảng một năm là có thể cho thu hoạch củ. Riêng hạt có thể thu hoạch sau 2 năm trồng cây. Hạt của cây mẹ càng lâu thì gen duy truyền về dược tính và khả năng kháng bệnh càng tốt.
Cây sâm là loại cây dễ sống, dễ thích nghi với nhiều điều kiện môi trường. Vì vậy, trồng sâm không quá khó.
Việc trồng sâm thích hợp vào các thời điểm có thời tiết mát mẻ, độ ẩm từ 65%-80% sẽ dễ cho hạt nảy mầm. Sâm trồng rất dễ, gieo hạt tưới nước như những cây bình thường là sẽ mọc um tùm.
Cách ươm hạt: Chọn hạt to tròn, không lép, ngâm hạt trong nước 24h. Sau đó vớt hạt ra ủ trong tấm vải hay bông gòn cũng được, ủ khoảng 12h sẽ nảy mầm. Hạt nẩy mầm đem ra bầu đất, đợi cây lớn khoảng 15cm đem ra luống đất trồng.
Mua giống cây Sâm Bố Chính
Sâm Bố Chính nhân giống chủ yếu bằng hạt vì cách này khá dễ dàng và thuận lợi. Hạt sâm có hình dạng giống hạt đậu xanh. Hạt sẽ tự rớt ra sau khi trái sâm khô và bong tróc vỏ.
Tại Quảng Bình, Công ty Tuệ Lâm đã triển khai thực hiện dự án “Xây dựng chuỗi liên kết trồng, chế biến và tiêu thụ cây Sâm Bố Chính”. Hiện nay, Công ty đã triển khai trồng 25 ha sâm tại huyện Bố Trạch và TP. Đồng Hới, tạo việc làm cho gần 100 lao động địa phương. Công ty là nơi cũng cấp giống cây uy tín và chất lượng nhất tại Quảng Bình.
Giá Sâm Bố Chính
Giá Sâm Bố Chính tùy thuộc vào các yếu tố:
Thứ nhất, nguồn gốc, xuất xứ của cây sâm: Sâm mọc ở vùng rừng núi tự nhiên sẽ có giá cao hơn những loại Sâm Bố Chính thường.
Thứ hai, kích cỡ, độ tuổi của sâm: Củ sâm càng to, giá sâm càng đắt. Thông thường loại Sâm Bố Chính 5 củ/kg có giá thành dao động từ 350.000 – 400.000 VNĐ. Với kích cỡ nhỏ hơn, 6 củ/kg, giá sâm sẽ khoảng 300.000 đến 350.000 VNĐ. Rẻ hơn nữa, loại sâm nhỏ 7 củ/kg có giá thành 250.000 – 300.000 VNĐ. Sâm có củ càng nhỏ thì giá càng rẻ.
Loại sâm này được cho là có giá khá rẻ trong thị trường sâm Việt Nam. So với những công dụng tuyệt diệu sâm đem lại, đây được coi là dược liệu quý phù hợp với nhiều đối tượng người tiêu dùng.